👥 مردم‌شناسی قیر و کارزین — قومیت ها، زبان و گویش، جمعیت و ساختار اجتماعی
قیر و کارزین یکی از شهرستان‌های تاریخی و متنوع استان فارس است که از لحاظ مردم‌شناسی وضعیت جالبی دارد: ترکیب جمعیت عشایری و شهری، زبان‌های فارسی و ترکی قشقایی، قومیت‌ها، و ساختار اجتماعی که تحت تأثیر تاریخ، اقلیم و جغرافیای منطقه شکل گرفته‌اند. این مقاله مروری است بر این مؤلفه‌ها تا تصویر دقیق‌تری از مردم این شهرستان ارائه دهد.
قومیت ها و گروه های اجتماعی
بزرگ‌ترین گروه قومیتی در شهرستان قیر و کارزین ایل قشقایی است؛ عشایر قشقایی نقش مهمی در ترکیب جمعیتی و فرهنگی دارند.
گروه‌های عشایری دیگر مانند ایل خمسه نیز در منطقه حضور دارند.
همچنین بین مردم عادی شهری/روستایی ترکیب فارس‌ها دیده می‌شود؛ کسانی که عمدتاً زبان فارسی را به‌عنوان زبان اصلی صحبت می‌کنند.
🗣 زبان و گویش قیر و کارزین
دو زبان کامل در منطقه رایج‌اند: فارسی و ترکی قشقایی.
در بخش‌هایی از دهستان افزر، دهستان هنگام، دهستان زاخرویه، در محله‌های جنوبی شهر قیر (مانند محلهٔ موصلوها) و در بندبست پایین، زبان ترکی قشقایی به کار می‌رود.
فارسی با لهجهٔ محلی نیز در میان اکثریت استفاده می‌شود؛ لهجه‌ای که ویژگی‌های منطقه‌ای دارد.
👨👩👧 جمعیت و پراکندگی
بر اساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵، جمعیت کل شهرستان قیر و کارزین ۷۱٬۲۰۳ نفر بوده است.
شهرستان شامل دو بخش (بخش مرکزی و بخش افزر)، پنج دهستان و پنج شهر است: قیر (مرکز)، کارزین، افزر، امام‌شهر، مبارک‌آباد.
جمعیت شهری و روستایی در ترکیب متنوع‌اند؛ تعدادی از خانوارها عشایری‌اند. در بخش قشلاق و ییلاق فعال‌اند.
🏡 بافت اجتماعی و سبک زندگی در قیر و کارزین
حضور عشایر و زندگی کوچ‌نشینی: بخش قابل توجهی از جمعیت شهرستان را خانوارهای عشایری تشکیل می‌دهند؛ این یعنی سبک زندگی فصلی (کوچ بین ییلاق و قشلاق)، دامداری، تولید صنایع دستی و سبک معیشت متکی به طبیعت و مراتع.
روستاها و دهستان‌ها نقش کلیدی در ساختار اجتماع دارند؛ بسیاری از افراد خانوارها در روستا زندگی می‌کنند، و ایام کشاورزی و باغداری فعالیت شدیدتری دارند.
همبستگی محلی و التزام به آداب سنتی و مذهبی قوی است؛ مردم در مناسبت‌های محلی، مذهبی، آیین‌های خانوادگی ارتباط نزدیکی دارند.
دین و مذهب
دین اکثریت مردم اسلام است و مذهب غالب شیعه دوازده‌امامی می‌باشد.
مردم شناسی در آیینهٔ فرهنگ
قیر و کارزین را نمی‌توان به یک گروه قومی یا زبانی خاص محدود کرد؛ ترک‌قشقایی و فارس‌ها هر دو در آن به خوبی حضور دارند و ترکیب این دو باعث تنوع فرهنگی منطقه شده است. زبان‌ها و لهجه‌ها متنوع‌اند، سبک زندگی عشایری هنوز شاخص است، اما زندگی شهری و خدمات عمومی نیز نفوذ قابل‌توجهی یافته‌اند.
حفظ زبان و گویش قشقایی در مناطق شهری و در بین نسل جوان می‌تواند دشوار باشد، به دلیل نفوذ رسانه‌ها و آموزش رسمی به زبان فارسی.
سبک زندگی عشایری که مبتنی بر تنوع اقتصادی طبیعی است، در معرض فشارهای اقتصادی، تغییرات اقلیمی و کاهش مراتع قرار دارد.
تغییرات اجتماعی مانند مهاجرت به شهرها ممکن است باعث کم‌رنگ شدن برخی آداب سنتی شود.
بدون نظر! اولین نفر باشید